Laiklik bize hep Din ve devletin ayriligi olarak anlatildi. Oysa Laiklik Kilise ile devlet arasindaki iliskiyi düzenleyen bir paylasim, mütareke, is bölümünü ifade eden, mesruiyetini Incildeki Tanrinin hakkini Tanriya, Sezarin hakkini Sezara verin diyen hükmünden alan bir kurumdu. Batida Kiliseden kasit Vatikan devleti idi. Ve Vatikan dünyadaki tüm Katolik mirasinin tek temsilcisi olan egemen bir devletti. Bu egemenlik catismasini sona erdirmek icin ruhbanli, Tanri adina egemen kiliselerin siyasal egemenlerle iliskisini düzenleyecekti.
Bize kimse, Fransanin, Strasbourgu da icine alan Alsace Laurenne bölgesinde Laikligin gecerli olmadigini, Fransadaki okullarin ve saglik kuruluslarinin büyük bir bölümünün kiliseye bagli oldugunu söylemedi. AB ülkeleri de dahil dünyadaki ülkelerin cok büyük bir bölümünde Laiklik kurallari gecerli degildir. Devletlerin cogunun resmi dininin ötesinde resmi mezhebleri vardi. Laiklikle Demokrasi ya da Cumhuriyet arasinda dogrudan bir iliski yoktu..
Laiklik ile Sekülarizm ayni sey mi idi Bizantinizm nasil bir seydi Romada devlet kiliseye egemendi, ama bati Romada Laiklik kurallari gecerli idi. Laiklik Hristiyan dünyasinda sadece Katoliklik acisinda bir anlam tasiyordu. Yoksa Protestanlar daha cok seküler bir bakis acisina sahipti. Ortadokslar ise Bizantinistti.
Osmanli Teokrat bir devlet mi idi Halife Allahi ya da Islami mi temsil ediyordu, yoksa Müslümanlari mi Islamdaki sizden olan ulul emr ne anlama geliyordu.. Müslümanlari temsil eden, yetkisini Müslümanlarin tercihinden alan ve Müslümanlara hesap veren, Müslümanlarin maslahatini gözeten ve onlari temsil eden bir bir kimligi mi ifade ediyordu
Islam bir Din idi ama Hristiyanlik bir Religio idi. Hristiyanlik bu anlamda bir kültürel kimlik ve aidiyeti mi ifade ediyordu.
Laik bir ülkede, resmi ideoloji dinlestirilebilir mi Mesela Türkün dini Kemalizmdir denilen bir ülkede Atatürk ilke ve inkilablarina sadakat andi icmmeye zorlanmak ne anlama geliyor. Birilerine göre Laiklik olmadan Cumhuriyet, Cumhuriyet olmadan Demokrasi olmazdi. Peki, Ingiltereyi ne yapacagiz. Ingilterenin resmi kilisesi ve Demokrasinin besigi kabul edilen Ingiltere Monarsi ile yönetiliyordu.
Dilipak Türkiyede en cok tartisilan, ugruna darbeler yapilan bir kavrami bir baska acidan anlamaya, anlatmaya, yorumlamaya calisiyor. Türkiyede Laiklik tecrübesi, Laikcilerin traji-komik Laikci pratikleri, Laik-Islam projesi, Kemalistlerin Laiklik konusunu Cumhuriyetle iliskilendirmeleri ve dünden bugüne yasananlar.
