Tarih nedir, nasil yazilir Tarihi nasil bilecegiz Tarihsel olgulari, bicimlendikleri tarihi sürec icinde nasil degerlendirip, nereye koyacagiz Kimi tarihciler bu olgulari teoriden ve en önemlisi ideolojiden arindirarak ele alip, siradanlastirarak gercek tarihi kendilerinin yazdigini sanir. Oysa, tarihsel olgulari meydana getiren tüm saiklere bakildiginda, burada birbiriyle catisan bircok bireysel iradenin karsi karsiya geldigini, herkesin amacinin degisik oldugunu ve cok sayida kesisen gücün sonucta bir paralelkenarin bileskesi üzerinde tarihsel olayi olusturdugunu görürüz.
Bir otobiyografi ise o bireysel iradelerden yalnizca birini temsil eder; eksikleri, yanlislari, unutuslari ve abartilariyla sadece birini. Ama bazen bir otobiyografi, tarihsel olayin kendisiyle bire bir cakismasa da, onun rengini, kokusunu, hissini, insanligini temsil etmeye adaydir. Gectigimiz yillarda yayinlanan, ilgiyle karsilanan ancak bazi tarihciler tarafindan kurmaca ve yalanlardan olustugu iddia edilen yüzbasi Torosyanin otobiyografisinin tam da bu islevi yerine getirdigini söylemek mümkün.
Bir ani kitabinin nasil okunmasi gerektigi, arsiv belgelerinin niteligi ve tarihcinin misyonu üzerine önemli sonuclarin ortaya ciktigi tartismalardan sonra Bülent Somayin derledigi bu kitap, Torosyan tartismasini akademik düzleme tasima amacini güdüyor. Kitap, savas, tehcir ve katliamlar sirasinda herseyini kaybederek, ülkesini terketmek zorunda kalan Osmanli Ermenisi bir subayin hüzün dolu öyküsünü tarih ve hakikat sarkacinda degerlendirirken, tarihsel olgunun nasil bicimlendigini de gözler önüne seriyor.
